Mindfulness heeft de afgelopen jaren veel aan populariteit gewonnen, maar wat maakt deze techniek zo effectief? Hoe werkt mindfulness precies in ons brein en lichaam? In deze blog gaan we dieper in op de processen achter mindfulness en hoe het invloed uitoefent op ons welzijn.
Wat gebeurt er in ons brein?
Mindfulness brengt opmerkelijke veranderingen teweeg in de hersenen. Een van de belangrijkste hersengebieden die betrokken zijn bij mindfulness is de prefrontale cortex, het deel dat verantwoordelijk is voor executieve functies zoals aandacht, beslissingen nemen en zelfbeheersing. Regelmatige mindfulness-beoefening versterkt dit gebied, waardoor je beter in staat bent om bewuste keuzes te maken en minder reactief te zijn op automatische impulsen.
Daarnaast wordt de amygdala, het deel van de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van emoties zoals angst en stress, minder actief door mindfulness. Dit resulteert in een betere controle over stressreacties. Een overactieve amygdala zorgt er vaak voor dat we impulsief of angstig reageren, vooral in stressvolle situaties. Door mindfulness te beoefenen, leren we om bewuster en rustiger met deze emoties om te gaan.
Neuroplasticiteit en mindfulness
Een ander fascinerend aspect van mindfulness is het effect op neuroplasticiteit – het vermogen van de hersenen om te veranderen en nieuwe verbindingen te maken. Onderzoek heeft aangetoond dat mindfulness-meditatie daadwerkelijk de structuur van de hersenen kan veranderen. Het versterkt de verbindingen tussen hersengebieden die betrokken zijn bij aandacht, zelfbewustzijn en emotionele regulatie. Dit betekent dat hoe vaker je mindfulness beoefent, hoe meer je brein getraind wordt om bewust en kalm te blijven, zelfs in uitdagende omstandigheden.
Mindfulness en het autonome zenuwstelsel
Mindfulness heeft ook een direct effect op ons autonome zenuwstelsel, dat onderverdeeld is in het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Het sympathische systeem activeert de ‘vecht-of-vlucht’-reactie in stressvolle situaties, terwijl het parasympathische systeem verantwoordelijk is voor ontspanning en herstel.
Door mindfulness te beoefenen, activeer je het parasympathische zenuwstelsel. Dit zorgt ervoor dat je hartslag vertraagt, je bloeddruk daalt en je lichaam in een staat van rust komt. Dit verklaart waarom mindfulness zo effectief is in het verminderen van stress en angst. Het helpt je letterlijk om je lichaam in een ontspanningsmodus te brengen, zelfs in het midden van drukke of stressvolle situaties.
Hoe werkt mindfulness op ons emotionele systeem?
Mindfulness verandert ook de manier waarop we omgaan met emoties. Vaak zijn we geneigd om emoties zoals angst, verdriet of frustratie te vermijden of te onderdrukken. Dit leidt meestal tot nog meer stress of negatieve gevoelens. Met mindfulness leer je juist om je emoties te observeren zonder erdoor overweldigd te worden.
Door met een open en niet-oordelende houding naar je gevoelens te kijken, ontstaat er ruimte tussen jou en je emoties. Deze ruimte zorgt ervoor dat je niet automatisch op je emoties reageert, maar in plaats daarvan bewuster keuzes kunt maken. Dit helpt om negatieve emoties sneller los te laten en ze minder intens te ervaren.
De rol van aandacht en bewustzijn
Een belangrijk aspect van mindfulness is aandacht. Wanneer we onze aandacht bewust richten op het huidige moment, zonder afleiding door gedachten over het verleden of de toekomst, worden we ons meer bewust van subtiele signalen in ons lichaam en onze geest. Dit verhoogde bewustzijn helpt ons om patronen van piekeren, angst of automatische reacties te doorbreken. We nemen gedachten waar zoals ze zijn – simpelweg mentale gebeurtenissen, zonder dat we erin meegaan.
Bovendien helpt mindfulness om een gevoel van acceptatie te ontwikkelen. In plaats van te strijden tegen onaangename ervaringen of gedachten, leer je om deze te accepteren als tijdelijke gebeurtenissen. Dit betekent niet dat je passief wordt, maar dat je stopt met het verzetten tegen wat al is, waardoor je meer rust ervaart.
Conclusie
Mindfulness werkt door een combinatie van neurologische, fysieke en emotionele mechanismen. Het versterkt de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor aandacht en zelfbeheersing, vermindert de activiteit in het stresscentrum van het brein, en bevordert ontspanning via het autonome zenuwstelsel. Door regelmatig te oefenen, creëer je nieuwe patronen in je hersenen, waardoor je beter kunt omgaan met stress, emoties en afleidingen. Hierdoor ervaar je meer rust, helderheid en emotionele stabiliteit. Mindfulness is daarmee niet alleen een mentale techniek, maar een krachtige manier om je hele systeem opnieuw in balans te brengen.
Wil je weten wanneer er een training start in Gouda of Berkenwoude. Hier vind je de agenda.
Op de site van de Mindfulness beroepsvereniging kan je meer informatie vinden over Mindfulness.