Denken gaat zo snel, dat vaak ons denken het al heeft overgenomen van ons voelen, voordat we het doorhebben. Daarom is voelend aanwezig zijn soms ook zo lastig. Voelen is nu eenmaal een trager proces dan denken. Daarom heeft het echt tijd en aandacht nodig. Neem jezelf daarom ook niet kwalijk wanneer je steeds weer afdwaalt naar gedachten. Overschakelen naar ons hoofd, bewust of onbewust, is nu eenmaal voor veel mensen het makkelijkste. In lastige, stressvolle situaties is het voor veel mensen veiliger om in het hoofd te zitten dan te voelen wat er is.
Mijn ervaring is steeds meer dat, wanneer je rust wilt in je hoofd, je niet zozeer met je hoofd bezig moet zijn om het rustig te krijgen, maar een verdieping lager zakt, naar de rest van je lichaam. “Begin dan bij je voeten”, vertelde een meditatieleraar: “dat is de grootste afstand, ver weg van je hoofd”.
De aandacht naar je voeten brengen helpt ook om in het hier en nu aanwezig te zijn. Het gezegde: “met beide voeten op de grond staan” betekent in de realiteit zijn. Door bewust met beide voeten op de grond te staan, sta je sterker.
Kom uit je hoofd
Met beide benen op de grond, blijf je emotioneel beter in balans, en kan je je beter bij de feiten houden. Doen je dat niet, dan kan je emotioneel uit balans raken. Er overkomt je iets, dat raakt je en er komen emoties naar boven. Deze emoties veroorzaken pijn, verdriet, boosheid. En dan, floeps, zit je in je hoofd met allerlei scenario’s, en ben je weg bij wat zich via voelen aandient. In extreme situaties slaat de angst je dan letterlijk om het hart en je voelt je alsof je door je benen kunt zakken.
Wil je uit je hoofd komen, ga dan voelen. Maar hoe doe je dat? Vanuit mindfulness en meditatie is de boodschap simpel: ga steeds weer terug naar voelen. Daar heb je de bodyscan voor en oefeningen voor mindful bewegen. Om meer in contact te staan met je lichaam en dit te kunnen voelen onder alle omstandigheden, is de bodyscan nog steeds de meest waardevolle meditatie.
Maar soms is de stress of de emotionele pijn zo heftig, dat het niet mogelijk is om stil te zitten en te zijn bij wat je voelt. Dat vraagt veel doorzetting en meditatie ervaring. Op zo een moment raad ik je aan om een actieve meditatie te doen waar je via beweging de emotie kan ontladen. De Kundalini meditatie of de Tribal meditation zijn in zo een situatie mijn favoriete meditaties.
Vertragen
Een andere tip is vertragen: door te vertragen kom je in een minder snel proces en kan je overschakelen van denken naar voelen. Ga maar eens na: wanneer je gehaast bent en in een snel tempo loopt, sluit je je af voor je omgeving en voor jezelf. Pas wanneer je langzamer gaat lopen, heb je oog voor de omgeving, kan je voelen wat de temperatuur is, de grond onder je voeten, je ademhaling, je hartslag. Met al je zintuigen in het hier en nu zijn, vraagt om vertraging, om in een rustig tempo met je aandacht 100% te zijn bij wat je doet.
Laat het antwoord opborrelen
Een andere oefening die je kan doen is stilstaan en jezelf een vraag stellen, die naar binnen laten vallen (dus je stelt de vraag niet aan je hoofd, maar aan je hele lichaam). Blijf ademhalen en laat het antwoord vanzelf naar boven komen. Wanneer je merkt dat toch je hoofd antwoord, is dat niet erg. Je zegt dan gewoon: dank je wel hoofd voor het antwoord, ik zet het even hier naast me neer, voor straks. En dan stel je jezelf weer dezelfde vraag. Je kan dat gerust 3 tot 5 keer doen. Het is zelf een heel mooie oefening om een aantal minuten met één vraag bezig te zijn en het antwoord uit jezelf te laten opkomen.
Vragen die je daarvoor kan gebruiken zijn:
- Wat zijn mijn intenties voor vandaag? (die vraag stel ik me vaak in de ochtend, terwijl ik wakker wordt.
- Wat heb ik nu nodig?
- Wat is nu mijn verlangen?
- Wat voel ik nu?
Voelen is in deze vragen een heel breed begrip. Het gaat om fysiek voelen, van je lichaam. Maar ook om gevoelens: welke gevoelens, stemmingen, sensaties zijn er nu bij jou. Welke keer dat je jezelf die vraag stelt, kom je vaak op een diepere laag. Maar ook om sensaties die worden opgewekt doordat je zintuigen van alles opvangen: geluiden, geuren, beelden. Dit roept allemaal reacties in ons op: prettig en onprettig, weerstand, verlangen, herinneringen. Al deze ervaringen zijn vaak weer waar te nemen als gevoelssensaties in ons lichaam.
Het lichaam is een gevoelige thermometer
En tot slot: er is een paradox in de snelheid van denken en voelen. In ons bewustzijn gaat denken sneller. Maar ons lichaam, dat bestaat uit voelen, is sneller om indrukken op te vangen. Dan is ons lichaam sneller dan dat een ervaring van die indruk in ons hoofd terechtkomt. Dat is nog een reden waarom het zo belangrijk is om te voelen en in contact te staan met ons lichaam. Ons lichaam is een heel gevoelige thermometer waar we constant mee in verbinding zouden willen staan om verbonden te zijn met wat er om ons heen gebeurt. Dan ontdek je dat je al een tijdje een weeïg gevoel in je maag hebt, omdat er een paar uur geleden iets gebeurde wat niet ok is. Dat gevoel was er al langer, maar pas later kwam het op een andere manier door in je bewustzijn. Soms te laat om er op terug te komen, of het heeft eigenlijk veel te lang gesudderd. Wanneer je in contact staat met jezelf, had je dit wellicht eerder opgemerkt en er op kunnen antwoorden.
Door te oefenen met voelen, tijdens een meditatie, wordt je steeds meer bewust van je lichaam en de rijkdom die je lichaam te bieden heeft aan wijsheid.