Een van de kerndoelen van Mindfulness is om je bewust te worden van je automatische reacties in stressvolle situaties. Wanneer je ze herkent kan je er voor kiezen om bewust te antwoorden op de ontstane situatie.
Hoe kan ik antwoorden in plaats van reageren op stressvolle situaties?
Hoewel deze woorden in semantiek vergelijkbaar zijn, kan het verschil tussen reageren en antwoorden in stressvolle situaties je leven fundamenteel veranderen.
Het verschil tussen de twee ligt in een kort moment van bewuste aanwezigheid. Daarbij kan een diepe ademhaling of een korte pauze genoeg zijn om bewust aanwezig te zijn. Dat moment kan het verschil betekenen tussen het sturen van de hele situatie of je naderhand weer voor je hoofd slaan over hoe je hebt gereageerd.
Maar wat is nu het verschil tussen ‘reageren’ en ‘antwoorden’?
Reacties zijn instinctief en komen voort uit het onderbewustzijn. Er is geen filterproces wanneer je reageert in een situatie – je draait op de automatische piloot. Wanneer je reageert, doe en zeg je dingen zonder eerst na te denken: je handelt gewoon. Vaak komen deze reacties voort uit oude gewoonten die je ooit hebt aangeleerd. Toen waren die reacties misschien van toepassing, maar dat wil niet zeggen dat dat nu nog steeds zo is.
Antwoorden zijn bewuster. Een bewust antwoord ontstaat soms als vanzelf wanneer je je bewust wordt van de huidige situatie. Je hoeft er niet eens eerst een kwartier voor te nemen om met je hoofd alle voor- en nadelen van verschillende scenario’s af te wegen. Antwoorden op situaties gebeurt vanuit je hele wezen, vanuit je hart en vanuit je hoofd. Wat ik bij mezelf merk is dat met een korte adempauze, mijn stemming al verandert, waardoor mijn reactie/antwoord als vanzelf een andere dimensie krijgt.
Hoe doe ik dat: van reageren naar antwoorden
Antwoorden op stressvolle situaties is geen trucje, het is een wezenlijke verandering van bij jezelf aanwezig zijn. Dat betekent dat je in eerste instantie bewust wordt van het feit dat je weer in een automatische reactie bent geschoten. Dat is niet erg. Complimenteer jezelf dat je je hiervan bewust bent geworden, dat is namelijk de belangrijkste stap! Je kan daardoor opmerken (ook als is het pas achteraf! wanneer en waarom iets jou triggert op zo een specifiek moment. Blijf jezelf dan observeren terwijl je de emotionele reactie er laat zijn. Daardoor ben je bent in staat om afstand te nemen van de ervaring en je geest erop te zien reageren. Wellicht ontstaat dan de opening naar een andere manier van reageren.
Droogzwemmen, noem ik dat. De situatie die is geweest en waarin je eigenlijk had willen antwoorden in plaats van reageren, speel je naderhand in je eigen geest na. Daardoor wordt je je bewuster van deze situaties, leer je welke fysieke en mentale sensaties er zijn, zodat je die beter herkent de volgende keer.
Dit is ook een vorm van mediteren. Mediteren betekent hier: onder ogen willen zien wat er aan de hand is.
En wanneer je dan een keer tijdens een stressvolle situatie de ruimte hebt genomen en hebt ervaren wat ‘antwoorden’ voor jou bekent in plaats van ‘reageren’: Gefeliciteerd, geniet hier van!
In een volgende blog ga ik verder in op het belang van de korte pauze om de automatische reactie om te buigen naar bewust antwoorden in stressvolle situaties.