Met aandacht leven in het huidige moment is één van de belangrijkste uitgangspunten van Mindfulness. Maar eerlijk is eerlijk, het is heel moeilijk voor veel mensen. Het richten van de aandacht zorgt soms al voor stress en allerlei ondermijnende gedachten zoals: “ik kan dit niet”, “zou het ooit rustiger in mijn hoofd worden” of “ik doe het niet goed”.
Aandacht geef je aan iets. En er zijn heel veel verschillende dingen waar je je aandacht aan kan geven. Het gaat vervolgens om de kwaliteit van de aandacht: hoe kan je hierbij aanwezig zijn. En daarna over het opmerken en accepteren dat de geest afdwaalt en daarmee ook de aandacht ergens anders heen gaat. En dit telkens met vriendelijkheid en mildheid opmerken. Open voor wat er gebeurt.
Wanneer je opmerkt dat de geest afdwaalt, ben je al weer met je aandacht er bij. Proficiat, daar mag je je zelf voor belonen! Dat werkt beter dan dat je binnensmonds over jezelf gaat mopperen. En ga je mopperen over jezelf, wat heel normaal is, merk dit dan op. Mopperen is op dat moment eigenlijk ook een afgedwaalde geest, die jou niet behulpzaam is. Glimlach er naar en zie het gebeuren.
Waar wil je je aandacht aan geven?
Er worden vier gebieden onderscheiden waar je de aandacht op kan richten en daarmee de kwaliteit van je aandacht kan verbeteren.
Je aandacht geven, betekent volledig tegenwoordig zijn in je geest, je lichaam en je beweging, of de mentale en fysieke kennis van jezelf en je omgeving. Het kan elementen bevatten van:
- Denken
- Sensaties die voortkomen uit de zintuiglijke waarneming, zoals zien, horen, proeven en voelen. Het gaat hier om het fysieke voelen.
- Voelen van emoties, gevoelens en stemmingen. Denk bijvoorbeeld aan vreugde, angst, schaamte, verdriet, verlangen, blijheid of teleurstelling.
- Beweging van het lichaam.
Van deze vier is beweging een heel behulpzame en om in het hier en nu te leven. Beweging is namelijk iets dat continue in ons leven is. Denk maar aan de adembeweging en het kloppen van je hart. Elke actie ontstaat vanuit een beweging van de spieren. Zien, spreken en zelfs horen kunnen niet zonder spierbeweging.
Bewegen ontstaat op twee manieren: automatisch en vrijwillig. De meeste bewegingen zijn automatisch, gebaseerd op gewoonten die we al vroeg hebben aangeleerd in ons leven. Deze gewoonten zijn moeilijk om te veranderen en vaak zijn we ons er niet eens van bewust hoe we een beweging maken zoals bij het opstaan. Hier je aandacht naar toebrengen, met nieuwsgierigheid, laat je heel veel leren over je lichaam en hoe jij beweegt. Door dit met zachtheid en lichtheid te doen, zul je zelf merken dat spanningen en stijfheid in je lichaam kunnen verminderen.
Meditatief bewegen om in het hier en nu te blijven
Meditatief bewegen kan je ondersteunen bij het tot rust komen van je geest en het bewuster worden van je lichaam. Het meest directe effect van meditatief bewegen is een toegenomen gewaarzijn van het zelf. Het kan je in een staat brengen van innerlijke stilte en ruimte scheppen in je lichaam en geest.
Bewegen in heel kleine, bijna niet op te merken bewegingen, kunnen je helpen om tot rust te komen en je centrale zenuwstelsel te kalmeren. Een oefening die ik veel gebruik is het ‘verdelen van gewicht’ tijdens het staan. Ik breng mijn aandacht naar mijn voeten en breng het gewicht heel rustig naar de ene voet, alsof er zand uit een zandloper in mijn ene been stroomt. Daarna breng ik mijn gewicht naar mijn andere voet en visualiseer ik het zand dat naar het andere been stroomt. Dat doe ik een paar minuten voordat ik bijvoorbeeld ga mediteren of aan het werk ga. Maar ik doe het ook wanneer ik in een museum voor een kunstwerk sta te kijken (ik krijg vaak last van mijn onderrug wanneer ik lang sta en weinig loop). Of wanneer ik in gesprek ben met iemand. Hierdoor blijf ik beter geankerd in mezelf en kan ik met aandacht zijn bij wat er gebeurt.
Zitten doe ik dit tegenwoordig steeds vaker achter mijn pc, door mijn gewicht van rechts naar links te verplaatsen terwijl ik mijn zitbotjes voel. Een soort wiegen van mijn lichaam, waardoor mijn lichaam minder verstrakt en verstijfd. Met als bijkomend voordeel dat ik minder mijn beeldscherm ingezogen wordt en met meer rust achter mijn beeldscherm vandaag kom. Mij ademhaling blijft namelijk zachter en meer in mijn buik wanneer ik lichtjes beweeg tijdens het zitten.
Wanneer je gaat mediteren, kan je kiezen uit de verschillende elementen en op één of meerdere je aandacht richten. Je kan het ook gebruiken om, wanneer je bent afgeleid, op te merken waar je geest was: bij een gedachte, een sensatie, voelen of een beweging. Je kan dat vriendelijk opmerken door dat te benoemen: “ok, dit is denken”. Of “o ja, horen”. Dat is een behulpzame manier om niet in een automatische gedachte te komen zoals “daar ga ik weer” of “het gaat me nooit lukken”. En als deze er eerder zijn, merk ze op en zeg zacht tegen jezelf “o ja, dat is denken”. En zo doorbreek je uiteindelijk het patroon van het geïrriteerd reageren op het opmerken van een afgedwaalde geest en komt er steeds meer rust in het opmerkzaam zijn van een afgedwaalde geest. Gewoon blijven doen, het vergt echt wel doorzettingsvermogen en heel veel herhaling voordat dit gemakkelijker wordt.
Maar ik verzeker je, het is echt veel fijner om met vriendelijke opmerkzaamheid te leven dan telkens weer onvriendelijk voor jezelf te zijn. Veel succes!