Onze gedachten kunnen een krachtige invloed hebben op hoe we ons voelen en op wat we doen. Vaak worden deze gedachten ergens door opgeroepen en gaan ze automatisch verder. Mindfulness maakt je bewust van deze gedachten en leert je hier op een constructieve manier mee om te gaan.
Door ons telkens weer van bewust te worden van de gedachten en beelden die door onze geest gaan, en gedachten te zien als ‘slechts’ gedachten, krijgen we wat afstand tot onze gedachten en kunnen we ze beter bekijken. Door de ruimte die daardoor ontstaat, krijgen we de mogelijkheid om te zien dat er misschien andere manieren zijn om een situatie te bekijken. Het kan ons bevrijden van de tirannie van oude gedachtenpatronen die automatisch opkomen in onze geest.
En, het allerbelangrijkst: we kunnen ons steeds dieper realiseren dat gedachten slechts mentale gebeurtenissen zijn. Dat gedachten geen feiten zijn, en dat wij onze gedachten niet zijn. Daarmee zijn mijn gedachten niet altijd waar.
Gedachten zijn interpretaties die een gevolg zijn van verschillende invloeden, inclusief het verleden en de huidige stemming.
Gedachten en beelden geven ons vaak een aanwijzing van wat er zich dieper in onze geest afspeelt. We kunnen ze als het ware even vasthouden, zodat we ze kunnen bekijken vanuit verschillende gezichtspunten. Zo krijgen we steeds beter door wat onze top tien is van gedachtenpatronen die vanuit gewoonte naar voren komen, automatisch zijn en niet ondersteunend. Daardoor krijgen we meer bewustzijn van processen die kunnen leiden tot een neerwaartse stemmingsspiraal. En dat hebben we nodig om ze te veranderen.
Een eerste verhaaltje.
Je voelt je somber omdat je net een flink meningsverschil had met een collega op je werk. Kort daarna zie je een andere collega op de gang lopen. Hij of zij loopt snel verder, en zegt dat geen tijd te hebben om te stoppen.
Wat zou je denken?
Tweede verhaaltje.
Je voelt je gelukkig omdat je samen met een collega net geprezen bent voor goed werk dat je gedaan hebt. Kort daarna zie je een andere collega op de gang lopen. Hij of zij loopt snel verder, en zegt dat geen tijd te hebben om te stoppen.
Wat zou je denken?
Gedachten en gevoelens: een wisselwerking
Je gedachten beïnvloeden je stemming en andersom. Wanneer je in een depressieve stemming bent, zullen je gedachten vervuld zijn van wanhoop, cynisme en negativiteit. Zaken waar je in een neutrale stemming op een bepaalde manier over zou denken, daar denk je heel anders over wanneer je in een depressieve stemming bent.
Wanneer je juist in een zonnig humeur bent, lijken soms al je zorgen minder ernstig en zijn je gedachten over de toekomst hoopvol en positief. Op die manier bepaalt je gemoedstoestand de inhoud van je gedachten.
Andersom beïnvloeden je gedachten ook je stemming en emoties. Negatieve gedachten leiden tot een negatieve stemming. Positieve gedachten maken over het algemeen dat je stemming positief is. Stel je maar eens voor dat je denkt aan je toekomst, die er onzeker uitziet omdat je bijvoorbeeld een ernstige ziekte hebt. Dit zal je stemming geen goed doen. Ook negatieve gedachten over jezelf, je uiterlijk bijvoorbeeld, kunnen je in een slechte stemming brengen. Op die manier kunnen positieve gedachten tot gevolg hebben dat je je beter gaat voelen.
Het is ook van belang bewust te worden van gedachten die ons doen blokkeren, zoals “Het heeft geen zin om dit te doen” of “Het helpt toch niet, dus waarom zou ik er moeite voor doen?” Zulke pessimistische, hopeloze gedachtepatronen zijn een van de meest opvallende kenmerken van een depressieve stemming, en een van de hoofdfactoren die maken dat we geen actie ondernemen die ons uit die negatieve stemming kan halen. Het is dus van belang om dergelijke gedachten te herkennen als “negatief denken”, en niet automatisch de middelen op te geven die ons kunnen helpen negatieve gevoelens te veranderen.
Hoe kijk je mindful naar gedachten
1) Kijk gewoon hoe ze opkomen en weer verdwijnen, zonder het gevoel dat je ze moet volgen.
2) Zie je gedachten, en vooral negatieve gedachten, als mentale gebeurtenissen en niet als feiten. Het kan zijn dat een bepaalde gedachtegang vaak opkomt en samen gaat met sterke gevoelens. Het is verleidelijk om het daarom als waar te beschouwen. Maar het is aan jou om te besluiten in hoeverre het waar is en hoe er mee om te gaan.
Deze manier van mindful naar gedachten kijken kan je eventueel ondersteunen met de volgende vragen vragen:
– Kwam deze gedachte automatisch in m’n hoofd op?
– Klopt het met de feiten van de situatie?
– Is er iets waar ik vraagtekens bij kan zetten?
– Hoe zou ik erover denken op een ander moment, in een andere stemming? Zijn er alternatieven?
– richt ik me op mijn zwakheden en vergeet ik mijn krachten?
– neem ik mezelf iets kwalijk dat niet mijn fout is?
– ben ik mezelf aan het veroordelen?
– stel ik zulke onrealistisch hoge eisen aan mezelf, dat ik wel moet falen?
– ben ik aan het gedachten lezen?
– verwacht ik perfectie?
– overdrijf ik iets vervelends?
En wanneer het niet lukt ….
Soms lukt het niet je gedachten te onderzoeken of van een andere afstand te bekijken. Dan is het zo. Zorg dat je iets anders gaat doen, waardoor je niet meer gevangen wordt gehouden door je gedachten. Bijvoorbeeld door te gaan wandelen, sporten of tuinieren. Iets dat je gedachten verzet. Wanneer je er vervolgens van bent losgekomen, kan je eventueel deze gedachten weer gaan observeren.