Heb je moeite om je aandacht bij je adem te houden? Het Wiel van Bewustzijn van Daniel Siegel kan je hier goed bij ondersteunen. Hoe het werkt, dat leg ik je uit in deze blog.
Psychiater en schrijver Daniel Siegel heeft een mooie metafoor om te begrijpen hoe aandacht, aanwezigheid en gewaarzijn een rol spelen tijdens ons dagelijks leven. Deze metafoor kan je gebruiken tijdens het mediteren. Het is een manier om Mindfulness kort en krachtig samen te vatten.
We weten dat onze geest telkens weer afdwaalt wanneer we mediteren. We dwalen af van het punt waarop we onze focus hebben gericht, zoals de ademhaling. Stel je gewaarzijn voor als het wiel van een fiets. In de naaf van het wiel is aanwezigheid en vanuit deze naaf steken ontelbare spaken in de richting van de velg. Je aandacht is gewend om aanwezigheid (de naaf) te verlaten, om je langs de spaken naar steeds weer een andere plek op de velg te begeven. Plekken op de velg zijn bijvoorbeeld je plannen voor het avondeten, de herinnering aan een verontrustend gesprek, een liedje op de radio, rugpijn, een beklemmend gevoel. Of je aandacht wordt afgeleid door dwangmatige gedachten die eindeloos ronddraaien in verhalen en gevoelens over wat er mis is. Wanneer je niet met de naaf verbonden bent, wanneer je aandacht helemaal gevangen is in de velg, ben je afgesneden van het hier en nu.
Waarschijnlijk herken je dit, ook ik zit hier regelmatig een tijdje in. Zeker wanneer ik onrustig ben of stress ervaar. Vaak duurt het even voordat we dit herkennen en de wens en de kracht hebben om terug te gaan naar de naaf, naar een punt waar we onze aandacht ‘ankeren’, bij de ademhaling, of het voelen van de voeten op de grond.
Door te mediteren creëer je een thuisbasis of een anker, zoals de ademhaling. Daardoor merk je eerder dat je aanwezigheid hebt verlaten, en dan vind je je weg naar de naaf gemakkelijker terug. Eenmaal weer bij de naaf, helpt het anker je ook om je gedachten tot rust te brengen. Het maakt niet uit hoe vaak je aandacht wordt gevangen door een of ander fantasiebeeld of door een herinnering op de velg; je kunt altijd weer terugkeren naar de naaf en jezelf opnieuw gronden in aanwezigheid.
Natuurlijk zal je geest nog steeds afdwalen en naar de velg getrokken worden, maar wanneer je het in de gaten krijgt, keer je weer rustig terug naar de naaf. Tijdens het mediteren is het heel normaal dat je heen en weer beweegt tussen ‘terugkeren’ en ‘er zijn’.
Daniel Siegel verdeelt de velg in vier sectoren:
- Sector 1 van de velg bevat alles wat we ons bewust worden via onze vijf zintuigen van tast, smaak, reuk, gehoor en zicht;
- Sector 2 is ons innerlijke gevoel van het lichaam, de fysieke sensaties in onze ledematen, gezichtsspieren, wat we voelen in onze organen zoals de longen, het hart en de spijsvertering.
- Sector 3 is alles wat de geest direct creëert, zoals gedachten en gevoelens, herinneringen en waarnemingen, hoop en dromen. Hiertoe behoort ook het vermogen om de geest zelf te zien: zowel die van onszelf als die van anderen.
- Sector 4 van de velg gaat over onze relaties met wereld om ons heen, met onze vrienden, familie, bekenden en onbekenden. Maar ook met de natuur, de omgeving waarin we leven, de wereld waarmee we bewust of onbewust, contact hebben.
Weet dat je altijd zelfstandig de keus hebt om je aandacht naar een van bovenstaande sectoren te laten gaan, maar dat we hier vaker ronddwalen omdat de geest het wil, dan dat wij zelf het initiatief hebben genomen. Vanuit meditatief oogpunt is alles ok, zolang je je er bewust van bent en het met vriendelijkheid en zonder te oordelen kan waarnemen.
Naarmate je aandacht beter bevestigd wordt in de naaf, zul je voelen dat de begrenzingen van de naaf zachter worden en opengaan. Je blijft verbonden met je anker, maar tegelijkertijd onderken je de veranderende ervaringen op de velg en je laat ze toe – het geluid van een blaffende hond, de pijn in je knie, een gedachte aan hoelang je zult mediteren. Maar in plaats van je op deze ervaringen te fixeren of ze weg te duwen, laat je ze vrijelijk komen en gaan.
Dit mindful bewustzijn, deze ontvankelijke aandacht zonder vooropgezette ideeën of oordelen, brengt ons op een stille plek, waar we alle elementen van onze ervaring kunnen waarnemen en kennen.
Wil je een meditatie waarbij je ondersteunt wordt om je aandacht bij je adem te houden, met behulp van het Wiel van Bewustzijn: Klik hier voor een meditatie van 15 minuten.